Definicja i znaczenie fizjoterapii

Czym zajmuje się Fizjoterapia?

Fizjoterapia to dział współczesnej medycyny klinicznej wykorzystujący do leczenia, rehabilitacji i profilaktyki różne formy energii. Wywodzi się z uprawianego od najdawniejszych czasów przyrodolecznictwa i określa te metody, które zostały dowiedzione naukowo i na tej podstawie znacznie rozwinięte. Fizjoterapia może być samodzielną metodą leczenia lub stanowić uzupełnienie farmakoterapii i leczenia operacyjnego oraz podstawę rehabilitacji i profilaktyki. Innymi słowy fizjoterapia oznacza nieswoiste leczenie przy pomocy bodźców, mające na celu przywrócenie stanu równowagi.

Metody stosowane w fizjoterapii zaliczane są do tzw. naturalnych metod leczniczych z dwóch powodów: działają na naturalne, czyli fizjologiczne mechanizmy homeostazy oraz stanowią naturalny składnik środowiska zewnętrznego. W piśmiennictwie spotykane są różne synonimy fizjoterapii, takie jak fizjatria, fizykoterapia, medycyna fizykalna lub terapia fizykalna. Wszystkie te pojęcia wywodzą się z tego samego słowa physis oznaczającego w języku greckim naturę, przyrodę, natomiast therapeia oznacza leczenie.

Terapia Tecar z wykorzystaniem urządzenia Back 3SE firmy Winback to nowoczesna forma fizjoterapii.

Fizjoterapia – metody

Wśród metod fizjoterapeutycznych możemy wyróżnić: balneoterapię, hydroterapię, termoterapię, masaż leczniczy, kinezyterapię, klimatoterapię, ultrasonoterapię, światłolecznictwo, elektroterapię, magnetoterapię, aerozoloterapię, leczenie uzdrowiskowe.

• Balneoterapia obejmuje leczenie za pomocą naturalnych surowców leczniczych. Wśród metod balneoterapii wyróżniamy peloidoterapię, czyli leczenie przy użyciu peloidów, kąpiele lecznicze, kurację pitną, czyli krenoterapię, inhalacje (aerozoloterapia), a także irygacje, czyli płukania jam ciała.
• Hydroterapia definiowana jest jako leczenie przy wykorzystaniu wody pod różnymi postaciami, różnym ciśnieniem oraz temperaturą.
• Termoterapia to terapia, w której wykorzystuje się do leczenia energię cieplną. Energia ta może być zarówno dostarczana do organizmu (ciepłolecznictwo), jak również odbierana (zimnolecznictwo).
• Masaż leczniczy stanowi uzupełnienie bądź przygotowanie do pozostałych zabiegów. Stosowane są różne rodzaje masażu, np. klasyczny, wibracyjny, segmentarny, podwodny.
• Kinezyterapia oznacza terapię wykorzystującą różne formy aktywności fizycznej.
• Klimatoterapia opiera się na leczeniu przy wykorzystaniu właściwości naturalnego środowiska przyrodniczego. Należą tutaj takie zabiegi, jak m. in. kąpiele powietrzne, kąpiele morskie, kąpiele słoneczne, inhalacje aerozolu morskiego.
• Ultrasonoterapia oznacza leczenie przy pomocy ultradźwięków.
• Światłolecznictwo jest to terapia wykorzystująca do leczenia promieniowanie podczerwone, widzialne oraz nadfioletowe.
• Elektroterapia lub elektrolecznictwo oznacza leczenie przy pomocy prądu stałego oraz prądów impulsowych o małej i średniej częstotliwości.
• Magnetoterapia oznacza terapię, w której wykorzystuje się leczniczy wpływ pola magnetycznego.
• Aerozoloterapia, inaczej wziewania czy inhalacje, to metoda leczenia polegająca na wprowadzeniu środka leczniczego w formie aerozolu do układu oddechowego. Środkiem leczniczym mogą być np. naturalne surowce balneologiczne, olejki, substancje chemiczne o działaniu leczniczym.
• Leczenie uzdrowiskowe oznacza zorganizowane postępowanie lecznicze prowadzone w uzdrowisku, wykorzystujące do leczenia, rehabilitacji lub profilaktyki naturalne surowce lecznicze, klimat oraz metody fizykalne.

Łóżko do masażu membranowego Aquai I to kompletny system do suchego hydromasażu

Pozostałe metody Fizjoterapii

Poza powyższymi metodami w fizjoterapii elementami wspomagającymi leczenie są: dieta, psychoterapia, edukacja zdrowotna i farmakoterapia.

Dieta

Organizm w celu prawidłowego funkcjonowania musi mieć zapewnioną dostateczną ilość energii oraz składników pokarmowych. Składniki te są dostarczane wraz z pożywieniem. Podczas choroby funkcje organizmu zostają rozregulowane, dlatego tym bardziej istotne staje się znaczenie diety. Odpowiedni zestaw pokarmów za pośrednictwem zmian biochemicznych we krwi i tkankach wpływa na funkcjonowanie wszystkich narządów. Dieta dostosowana do potrzeb chorego nazywa się dietą leczniczą. Przy jej pomocy możliwe jest uzupełnienie składników, których organizm ma niewystarczające ilości w wyniku choroby i ograniczenie tych, których metabolizm może być dla organizmu wyzwaniem.

Psychoterapia

Wiadomość o chorobie powoduje u chorego uczucia lęku, buntu, gniewu, żalu. Z biegiem czasu jednak pacjenci uczą się akceptować chorobę i adaptują się do nowych warunków. Niezwykle ważną rolę we wsparciu chorego na tej trudnej drodze odgrywają jego bliscy, lekarz prowadzący oraz pozostały personel medyczny sprawujący opiekę. Leczenie bowiem to nie tylko leki, ale także nastawienie chorego. Przykładowo, stres wywołuje wiele zmian w organizmie, mogących zakłócać proces leczenia. Praca z chorym powinna dodawać mu odwagi, otuchy i wiary we własne możliwości. Psychoterapia ma za zadanie spowodować, by chory wykazał się pełnym zaangażowaniem w proces leczenia.

Edukacja i promocja zdrowia

Celem fizjoterapii poza leczeniem i rehabilitacją jest także profilaktyka. Zdrowie zależy aż w 50% od stylu życia, czyli naszych świadomych zachowań i decyzji. Z tego względu ogromne znaczenie ma edukacja zdrowotna i kształtowanie prozdrowotnych zachowań. Każdy winien uświadomić sobie, że zachowanie zdrowia należy do jego obowiązków, natomiast lekarz jedynie w tym pomaga. Stały kontakt z personelem medycznym w trakcie terapii stwarza doskonałą okazję do poszerzenia wiedzy o zdrowiu. Kształtowanie nowych, prozdrowotnych nawyków może być dzięki temu kontynuowane także po zakończeniu kuracji.

Farmakoterapia

Podczas stosowania zabiegów fizjoterapeutycznych nie wyklucza się stosowania produktów farmaceutycznych. Istnieją schorzenia, które wymagają stałego przyjmowania leków, np. cukrzyca czy niedoczynność tarczycy. Przyjmowanie leków powinno być dostosowane do programu stosowanych zabiegów, ponieważ metody fizjoterapeutyczne mogą nasilać lub obniżać działanie stosowanych leków.

Naturalne surowce lecznicze

Naturalne surowce lecznicze to kopaliny lecznicze, czyli wody mineralne, sole lecznicze, peloidy oraz gazy lecznicze. Oddzielnie rozpatrywane są właściwości lecznicze klimatu, które określane są jako czynniki atmosferyczne, które sprzyjają leczeniu, łagodzeniu skutków lub objawów chorób bądź zachowaniu zdrowia.

Wody mineralne

Woda mineralna to woda podziemna wydobywająca się z głębi Ziemi. Skorupa ziemska składa się w większości z minerałów, a jej grubość może przekraczać nawet 70 km. Woda określana mianem mineralnej zawiera minimum 1000 mg składników stałych przypadających na litr wody. Składniki mineralne zawarte w wodach mineralnych pochodzą ze skorupy ziemskiej. Zawartość minerałów w wodzie uwarunkowana jest składem chemicznym skał, warunkami termicznymi i warunkami ciśnienia. Podstawowe aniony i kationy wód mineralnych to: wodorowęglanowy HCO3, chlorkowy Cl-, siarczanowy SO42-, sodowy Na+, wapniowy Ca 2+, magnezowy Mg2+. Poza składnikami mineralnymi w wodzie podziemnej mogą znajdować się także składniki organiczne, gazy oraz bakterie, które wpływają jedynie na skład chemiczny, nie posiadając właściwości chorobotwórczych.

Solanki

W balneologii solankami określa się wody chlorkowo-sodowe zawierające w swoim składzie minimum 15 g NaCl/litr wody, czyli o stężeniu 1,5%. Wody o stężeniu NaCl poniżej 1,5% określane są jako wody słone. Naturalne solanki powstały wiele milionów lat temu, kiedy to w wyniku ruchów tektonicznych ziemi część praoceanu łącznie ze wszystkimi zawartymi w niej formami życia została przykryta przez grube warstwy skał. Solanki wydobyte z głębi ziemi to w istocie morza, które zapadły się pod ziemię. Stopniowy powolny rozkład substancji organicznych spowodował, że są one bogate w wiele cennych minerałów. Przez wiele lat solanki były odcięte od świata zewnętrznego, co uchroniło je od zanieczyszczeń, w które bogate są dzisiejsze morza. Solanki mogą także powstawać w procesie ługowania, czyli rozpuszczania struktur solnych przez wody podziemne.

Oprócz podstawowych jonów sodu i chloru w skład naturalnych solanek wchodzą pierwiastki, takie jak jod, wapń, brom, magnez, siarka, bor, potas czy lit. Powszechne występowanie solanek stwierdza się niemal na całym terytorium Polski, z wyjątkiem Sudetów, Gór Świętokrzyskich i lokalnych fragmentów platformy prekambryjskiej (m. in. wyniesienie mazursko-suwalskie).

Solanki znane były co najmniej od wczesnego średniowiecza. Pierwotnie wykorzystywane były do produkcji soli, a od połowy XIX wieku zaczęto stosować je również w lecznictwie uzdrowiskowym. Obecnie naturalne solanki wykorzystywane są w 12 miejscowościach uzdrowiskowych: Busko-Zdrój, Ciechocinek, Dębowiec, Goczałkowice-Zdrój, Kołobrzeg, Konstancin-Jeziorna, Łapczyca, Połczyn-Zdrój, Sopot, Świnoujście, Ustroń i Zabłocie.

Sole lecznicze

Wśród soli leczniczych zaliczanych do naturalnych surowców leczniczych szczególne miejsce zajmuje sól chlorkowo-sodowa. Sól kamienna tworzyła się w procesie krystalizacji wody morskiej, jak również na powierzchni ziemi w postaci wykwitów solnych (tzw. gleby słone). Istniały również jeziora solne.